Yenidoğan Bebek Refleksleri

Yenidoğan bebeklerin birçok hareketinin aslında birer refleks olduğunu biliyor muydunuz? Temel yenidoğan bebek refleksleri ve bu reflekslerin bebeğin büyüme sürecindeki rollerini gelin birlikte tanıyalım!

Yenidoğan bebeğinizi kucağınıza aldığınızda adımlama hareketleri yapması çabuk yürüyeceği anlamına gelmiyor. Tıpkı minik elleriyle parmağınızı kavrama hareketini bilerek yapmadığı gibi… Şaşırtıcı olsa da bunlar yalnızca refleksif tepkilerden ibaret. Yenidoğan bebek refleksleri hakkında daha detaylı bilgi edinmek için okumaya devam edin!

Yenidoğan Refleksi Nedir?

Yenidoğan refleksi, National Library of Medicine tarafından yayınlanan Primitive Reflexes adlı makaleye göre doğum sonrası erken çocuk gelişimi ve bu süreçte ortaya çıkan otomatik motor tepkiler olarak tanımlanıyor. Bebekler yeni tanıştıkları dünyaya adapte olma sürecini refleksler aracılığıyla daha kolay deneyimliyor. Bu refleksler zamanla yok olarak yerlerini istemli hareketlere bırakıyor.

Yenidoğan Refleksi Neden Önemlidir?

American Board of Assessment Psychology tarafından yayınlanan Newborn Reflexes başlıklı makalede yenidoğan refleksinin bebeklerin beyin ve sinir sistemi gelişiminde kritik bir nokta olduğu belirtiliyor. Yenidoğan refleks testleri sayesinde bebeğin belirli uyaranlara uygun şekilde tepki verip vermediği kontrol edilerek gelişimi takip ediliyor.

Yenidoğan Refleksleri Nelerdir?

Pediatr Neurology adlı dergide yayınlanan Primitive Reflexes and Postural Reactions in The Neurodevelopmental Examination başlıklı makaleye göre, yenidoğan bebeklerin motor fonksiyonlarını destekleyen ve yaşam adaptasyonunu artıran yenidoğan refleksleri ve bu reflekslerin meydana geldiği organlar aşağıdaki tabloda sıralanıyor:

Moro Refleksi

Moro refleksi, bebeğin ani uyaranlara karşı kol ve bacaklarıyla gösterdiği istemsiz tepkileri ifade ediyor. Bu refleks yüksek bir ses, ani bir hareket veya düşme hissi gibi ani uyaranlar karşısında bebeğin başını geriye atıp kollarını ve bacaklarını açıp irkilmesi şeklinde görülüyor. Kısa süreli olan bu refleksin sonrasında bebek kollarını kendine sarılır gibi bir araya getiriyor. Bu refleks yaşandığında bebekte gözlerde açılma, ağlama ve huzursuzluk gibi belirtiler gözlemlenebiliyor.

Babinski Refleksi

Babinski refleksi, bebeğin ayağının orta kısmından topuğuna doğru hafifçe vurularak test edilen bir refleks türü. Bu müdahale sırasında bebeğin ayak parmaklarının dışarıya doğru açılması gerekiyor. Normal bir yetişkinde ise tam tersi olacak şekilde ayak parmakları içe doğru kıvrılıyor.

Tonik Boyun Refleksi

Bebeğin yatar pozisyondayken başını hangi tarafa çeviriyorsa istemsizce o yöndeki kolunu ve bacağını düz açması, tersi durumda ise kolu ve bacağını bükerek kapaması tonik boyun refleksi olarak adlandırılıyor. American Board of Assessment Psychology kaynağına göre tonik boyun refleksi bebeğin el-göz koordinasyonunun gelişmesine ve dizlerini itmeyi öğrenmesine yardımcı oluyor.

Paraşüt Refleksi

Paraşüt refleksi, bebek karın çevresinden tutulup baş aşağı düşebileceği bir pozisyona getirilerek test ediliyor. Bu esnada bebeğin ellerini istemsizce ileriye doğru uzatması gerekiyor. Bu hareket bir paraşütçünün yüksekten atlarken büründüğü şekle benzetildiği için paraşüt refleksi olarak adlandırılıyor.

Emme Refleksi

Emme refleksi, bebeğin anne karnından itibaren başlayan ve beslenmesi açısından hayati önem taşıyan bir refleks türü. Bebekler bu refleks sayesinde annesinin memesini veya biberonu emmeyi başarıyor. Yenidoğanın ilk birkaç gününde emme refleksi zayıf olsa da bebek emmeye devam ettikçe bu refleks güçleniyor. Bebek 4 aylık olana kadar emme refleksiyle besleniyor, ardından istemli hareketlerle emmeye başlıyor.

Yakalama Refleksi

Bebeğin el ve ayaklarına dokunulduğunda istemsiz olarak yakalama ve kavrama hareketinde bulunması yakalama refleksi olarak tanımlanıyor. Bu refleks doğuştan gelen bir savunma mekanizması olup bebeklerin nesneleri yakalama ve kavrama yeteneklerini geliştiriyor. Böylece bebeklerin çevreye uyum sağlaması daha kolay hale geliyor.

Yürüme Refleksi

Yürüme refleksi, bebeğin ayakları yere değecek şekilde tutulduğu zaman verdiği adım tepkisini içeriyor. Bebeğin adım atar gibi sırayla ayaklarını kaldırdığı yürüme refleksi, bebeklerin motor becerilerinin gelişmesine ve ayağa kalkma sürecine adapte olmasına yardımcı oluyor.

Gag ve Öksürme Refleksi

Gag refleksi, bir cismin boğazın arka tarafına gitmesi gibi hassas bölgeye temas eden uyaranların varlığı sonucunda ortaya çıkan bir otomatik öğürme tepkisi. Gag refleksi sayesinde nefes borusuna yabancı bir cismin kaçması engelleniyor. Bu refleks bebeklerin çevreyi keşfetmeye başladığı dönemlerde sıklıkla aktive olabilir.

Öksürme refleksi ise genellikle solunum yollarında bir tıkanıklık olduğunda ortaya çıkan, balgam veya yabancı cisimleri dışarı atmaya yarayan doğal bir tepki. Bu refleks alt solunum yolunu temizleyerek solunum sistemini koruyor.

Basma – Adımlama Refleksi

Infant Behavior and Development adlı dergide yayınlanan The Relationship between Physical Growth and A Newborn Reflex başlıklı araştırmaya göre basma – adımlama refleksi bebeklerin ayakları sert bir yüzeye değdiğinde ortaya çıkarak yürüme sürecine öncülük ediyor. Basma – adımlama refleksi bebeklerin kas kontrolünün ve ayakların koordine bir şekilde kullanma yeteneğinin geliştirilmesiyle karakterize ediliyor.

Bebeklerde Refleksler Ne Zaman Başlar? Ne Zaman Sonlanır?

Yenidoğan bebeklerde gelişen refleksler genellikle doğumdan itibaren gelişerek belirli bir zaman sonra kayboluyor. Pediatr Neurology makaleye göre bebeklerde reflekslerin başlangıç ve sona erme zamanları aşağıda sıralanıyor:

• Moro refleksi: Gebeliğin yirmi sekizinci haftasından itibaren görülmeye başlanan moro refleksi, doğumdan sonraki dördüncü ayda zayıflıyor ve altıncı aydan itibaren tamamen ortadan kalkıyor.
• Babinski Refleksi: Babinski refleksi doğumdan itibaren ortaya çıkıyor ve 6 ila 24 ay arasında yok oluyor. Bu refleksin iki yaşından sonra devam etmesi durumunda muhakkak uzman bir hekime danışılması gerekiyor.
• Tonik Boyun Refleksi: Doğumdan itibaren ortaya çıkan tonik boyun refleksi, 5 veya 7 aylık bebeklerde tamamen kayboluyor.
• Paraşüt Refleksi: Sekizinci aydan itibaren görülen paraşüt refleksi ömür boyu devam ediyor. Ancak belirgin olarak bebeklerde gözleniyor.
• Emme Refleksi: Doğumdan itibaren başlayan emme refleksi, istemli emme alışkanlığı gelişene kadar devam ediyor. Bu süreç genellikle dördüncü aya tekabül ediyor.
• Yakalama Refleksi: Bebeğin elle yakalama refleksi doğumdan altıncı aya kadar, ayakla kavrama refleksi ise doğumdan on ikinci aya kadar devam ediyor.
• Yürüme Refleksi: Yürüme refleksi doğumdan itibaren görülüyor ve 2-3 aya dek sürüyor.
• Gag ve Öksürme Refleksi: Gag ve öksürme refleksi doğumla birlikte gelişerek yaşam boyu devam ediyor.
• Basma – Adımlama Refleksi: Doğumdan itibaren kendini gösteren basma – adımlama refleksi genellikle ikinci ayda kayboluyor.

Bebek Gelişiminde Reflekslerin Önemi

Minik bireylerin dünyayla tanıştıkları andan itibaren sergiledikleri otomatik tepkiler bebek gelişiminde önemli roller üstleniyor. Örneğin;

• Refleksler, bebeğin yaşamının devamında kullanacağı bilgiler için kaynak özelliği taşıyor. Hem bebeklerin iç dünyasını keşfetmesine hem de dış çevresiyle etkileşimde bulunmasına olanak tanıyor.
• Bebeklerin anne karnı ve doğumdan sonraki ilk hareketleri olan refleksler bebeğin motor becerilerinin gelişimi konusunda önem arz ediyor.
• Bebek refleksleri, merkezi sinir sistemi gelişimini takip etmek için önemli bir referans noktası. Reflekslerin düzenli olarak gözlenmesi bebeğin nörolojik gelişimini izleme ve olası sorunları daha erken tespit etmeye yardımcı oluyor. Örneğin; eksik veya asimetrik refleksler bebeklerin kaslarında, beyninde veya sinirlerinde bir sorun olduğunun göstergesi olabilir.
• Emme refleksi bebek beslenmesi açısından büyük bir önem taşıyor. Anne memesi ve biberonu emmeye yardımcı olan bu refleks bebeklerin gelişimini desteklemek için hayati bir ihtiyaç.
• Bebeklerin uyaranlara verdiği tepkiler miniklerin kendini koruma ve dünyasının sınırlarını keşfetmeye yönelik ilk girişimleri. Bu refleksler bebeklerin yeni ortamlara uyum sağlamasına katkıda bulunuyor.
• Emekleme, yakalama ve adımlama gibi bazı refleksler sonraki istemli hareketler için hazırlık niteliği taşıyor.

*Bu sayfada yer alan açıklamalar, sağlık tavsiyesi ve uyarı niteliği taşımamakta olup sadece bilgi edinimi amaçlıdır. Yenidoğan bebek refleksleri ve sağlığı hakkında tanı ve tedavi için uzman bir hekime danışmanız gerekmektedir.

Kaynaklar;

• Modrell A., Primitive Reflexes , National Library of Medicine, 2023. (çevrim içi)
• Bennett R. ve ark., Newborn Reflexes, American Board of Assessment Psychology, 2019. (çevrim içi)
• Primitive Reflexes and Postural Reactions in The Neurodevelopmental Examination, Pediatr Neurology, 2004. (çevrim içi)
• Thelen E. ve ark., The Relationship between Physical Growth and A Newborn Reflex, Infant Behavior and Development, 1984. (çevrim içi)

Beğen

Kaydet