Yenidoğan Bebeklerde Sarılık

Yenidoğan Sarılığı Nedir?

Yenidoğan bebeğin kanındaki bilirubin adı verilen maddenin yükselmesi sonucu, vücudun belli bölümlerinde sararma şeklinde kendini gösteren bir hastalıktır. Beklenen zamanda doğan bebeklerin %60’ında, erken doğan (37. haftadan önce doğan) bebeklerin ise %80’inde görülür. Bebeklerin büyük bir kısmında kendi kendine iyileşme gözükmektedir, fakat ileri düzeyde bir sarılık durumunda doktor takibi önem arz eder. Bebeğin kaç günlük olduğu, ağırlığı, bilirubin düzeyi, erken doğum olması gibi faktörler tedaviye gerek olup olmadığına karar verilirken göz önünde bulundurulan unsurlardır.

Bilirubin nedir?

Bilirubin, kanda yer alan alyuvarların yıkımı sırasında ortaya çıkan bir maddedir. Çocuklarda ve yetişkin insanlarda karaciğer bu maddeyi işler ve vücuttan dışarı atar. Fakat yeni doğmuş bebeklerde karaciğer tam olarak gelişmediği için bu maddeyi ilk başlarda atmakta zorlanabilir.

Sarılık Çeşitleri

Yenidoğan bebeklerin ilk haftalarında sıklıkla görülen sarılık, kandaki bilirubin adlı maddenin yükselmesi ve deride birikmesi sonucu oluşur. Yenidoğan bebeklerde görülen sarılık, zararlı olmayan fizyolojik ve ciddiye alınması gereken patolojik sarılık olarak ikiye ayrılır.

Fizyolojik Sarılık:

Fizyolojik sarılık, yenidoğan bebeklerin çoğunda görülen ve karaciğerin henüz olgunlaşmaması sonucu yeterince bilirubin atamamasına bağlı olarak oluşan sarılık tipidir. Genellikle doğumdan bir iki gün sonra ortaya çıkan ve 1-2 hafta içerisinde kendiliğinden geçmesi beklenen, tedavi gerektirmeyen sarılıktır.

Patolojik Sarılık:

Doğumdan hemen sonra ortaya çıkan ve bilirubin düzeylerinin aşırı artmasıyla birlikte ciddiye alınması gereken bir durum olan patolojik sarılıkta ise anne ile bebek arasındaki kan uyuşmazlığı gibi altta yatan daha ciddi nedenler söz konusu olabilir. Patolojik sarılık için tedavide geç kalmamak önemlidir.

Anne Sütü ve Sarılık:

Yenidoğan sarılıklarıyla birlikte bir de anne sütüne bağlı olarak ortaya çıkan sarılıklar vardır.

Geç Anne Sütü Sarılığı:

Anne sütü ile beslenen bebeklerde nadiren görülebilen bu sarılık tipi, doğumdan sonraki bir hafta içerisinde başlayabilir ve 3 ile 10 haftaya kadar sürebilir. β-glukunoridaz isimli enzimler ve bazı maddeler, bağırsaklarda bulunan bilirubinin geri emilimine neden olduğu için enzim hareketini artırır. Bu hareket esnasında dışarı atılamayan bilirubin bir süre sonra kana karışarak bebeğin sarılık olmasına neden olur.

Yetersiz Anne Sütüne Bağlı Sarılık:

Bu sarılık tipi, adından da anlaşılacağı üzere anne sütünün az alınması sonucunda meydana gelir ve belirtileri fizyolojik sarılığa benzer. Tedavisinde ise anne sütünün artması için uygun beslenme önerileri önemlidir.

Sarılık Belirtileri

Yenidoğan bebeklerde ilk olarak yüzde beliren sarılık, göz akları ile birlikte özellikle burun çevrelerinde görülür. Yenidoğan bir bebekte olması gereken bilirubin oranı 1-2 mg/dl kadardır. Bu değerin 5 mg/dl oranını aşmasıyla sarılık kendini belli etmeye ve bilirubin düzeyleri arttıkça sarı renk tüm gövdede görülmeye başlar.

Bilirubin miktarı 5 ile 8 mg/dl arasında ise baş ve boyun bölgesi sararır.
Bilirubin miktarı 8 ile 10 mg/dl arasında ise gövdenin üst bölümü sararır.
Bilirubin miktarı 10 ile 13 mg/dl arasında ise gövdenin alt kısmı sararır.
Bilirubin miktarı 13 ile 16 mg/dl arasında ise kol ve bacaklar sararır.
Bilirubin miktarı 20 mg/dl civarında ise eller ve ayaklar sararır.

Hangi Bebekler Dikkatle Takip Edilmeli?

Anne ile arasında kan uyuşmazlığı olanlar.
Erken doğanlar.
İlk 24 saatte sarılığı belirenler.
Emme sorunu olup buna bağlı olarak iyi beslenemeyenler.
Sarılığı iki haftadan uzun sürenler.

Bebeklerde sarılığın geçmesi için neler yapılmalı?

Bebeğinizi sarılıktan korumak için sık sık emzirin.
Uzun süreli sarılıklarda sarılık çeşidine ve doktorun yönlendirmesine göre farklı tedavi yöntemleri uygulanmaktadır.

Sarılığın Tedavisi

Yenidoğan sarılıkları çoğunlukla fizyolojik olduğu için kendiliğinden geçse de tüm belirtileri ve dikkat edilmesi gereken faktörleri göz önüne alındığında bu dönemin uzman bir doktor tarafından takibi önemlidir. Yenidoğan sarılıklarının tedavisinde temel amaç, oluşabilecek kalıcı bozuklukları önlemektir. En sık uygulanan 2 tedavi biçimi aşağıdaki şekildedir.

Fototerapi:

Fototerapi tedavisi yenidoğan sarılığı için oldukça etkili bir yöntemdir. Bilirubin düzeyi yüksek olan bebeğe fototerapi yani ışık tedavisi uygulanır. Bu tedavi ile bilirubinin suda eriyebilecek bir maddeye dönüşmesiyle vücuttan atılması amaçlanır.

Kan değişimi:

Kandaki bilirubin düzeyi aşırı miktarda arttığında bebeğin kanının tamamen değiştirilmesi şeklinde uygulanır.
Hamilelik döneminde yapılan B ve C tipi sarılık testiyle anneden geçmesi muhtemel sarılık konusunda gerekli önlemleri almış olursunuz. Detaylı bilgiye linkten ulaşabilirsiniz.

Bebeklerde sarılık değerleri kaç olmalı? Kaç olursa tehlikeli?

Beklenen tarihinde doğmuş bir bebeğin bilirubin düzeyi dünyaya geldiği 3. ile 4. günlerde 5-6 mg/dl düzeylerinde bir yükseliş yapar ve daha sonraki günlerde azalarak normal düzeyine iner.

37. haftadan önce doğmuş prematüre bebeklerde ilk başlarda bilirubin miktarı 10-12 mg/dl değerine kadar artabilir. Fizyolojik sarılığın ikinci evresi de 2 ile 4 haftaya kadar uzayabilir.

37. haftadan sonra doğan bebeklerin büyük çoğunluğu 13 mg/dL’den daha az seviyelerde bilirubin bulunur. Bilirubin değeri bu değerden yüksekse daha detaylı araştırılması için doktorlar tarafından ilgili birimlere yönlendirilir.

Yenidoğan bebekte sarılık riski ne zaman geçer?

Yenidoğan bebeklerin çoğunda görülen fizyolojik sarılık 1-2 haftada kendiliğinden geçer ve genelde bir risk teşkil etmez.

Bebeklerde sarılık hastalığı tedavi edilmezse ne olur?

Bilirubin düzeyi çok yüksek olursa beyni etkileyebilir. Bunun sonucu olarak zeka ve motor gelişim geriliği, işitme, görme sorunları gibi sağlık sorunlarına sebep olabilir.

Sarılık tedavisinde evde hangi ışık kullanılır?

Doktorunuzun yönlendirmesi ile sarılık teşhisi konulan bebeğinize fototerapi cihazı ile gereken tedaviyi evde devam ettirebilirsiniz. Cihazda yer alan mavi ışık, biriken bilirubini parçalar ve bilirubin bu şekilde kolaylıkla vücuttan atılır. Bu cihaz sayesinde bebeğinizin tedavisini evde sağlayarak, beslenme ve bakım ihtiyaçlarına anında karşılık verebilirsiniz.